คุณแม่มือใหม่ : ป่ะป๊าๆ ยายบอกว่าลูกถ่ายเหลวเพราะกำลังยืดตัวจ้า

คุณพ่อมือใหม่ : ยืดตัว????

“ยืดตัว” เป็นคำที่รุ่นปู่ย่าตายายเรามักใช้กันเมื่อเด็กที่จะเริ่มยืนหรือเดินมีอาการถ่ายเหลว บางคนอาจถ่ายเป็นน้ำ และอาจมีไข้หรืออาเจียนร่วมด้วย ซึ่งก็คือ “โรคท้องเสียที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส” นั่นเอง โดยเด็กมักเป็นกันมากในช่วงปลายฤดูฝนต่อกับฤดูหนาว ติดต่อได้ง่ายจากสัมผัสเชื้อที่อาจปนเปื้อนมากับน้ำ อาหาร สิ่งของ ของเล่น เมื่อเด็กนำมือเข้าปากก็สามารถติดเชื้อได้แล้ว

โรคท้องเสียชนิดนี้เกิดจากเชื้อไวรัส ซึ่งเด็กๆ จะหายได้เองจากการที่ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายกำจัดเชื้อไวรัสเหล่านี้ให้หมดไปจากร่างกายซึ่งต้องใช้เวลาประมาณ 4-5 วัน

ระหว่างนี้คุณพ่อคุณแม่ควรให้การดูแลรักษาลูกน้อยดังนี้ค่ะ

• ป้องกันและรักษาภาวะขาดนํ้า โดยทดแทนน้ำและเกลือแร่ที่เสียไปทางอุจจาระด้วยน้ำเกลือแร่ แนะนำให้ใช้ผงเกลือแร่ชนิดซองโดยผสมในน้ำสะอาดในสัดส่วนตามที่ระบุไว้ที่ซอง ให้ดื่มหรือจิบทีละน้อยแต่บ่อยๆ เพื่อให้ย่อยและดูดซึมได้ทัน ผงเกลือแร่ที่ละลายแล้วสามารถรับประทานได้ภายใน 1 วัน

• ป้องกันภาวะทุพโภชนาการ ไม่จำเป็นต้องงดอาหาร เพราะจะทำให้ร่างกายขาดสารอาหารและพลังงาน ให้เด็กกินอาหารที่ย่อยง่ายและดื่มนมทีละน้อยแต่บ่อยๆ อาหารที่แนะนำคือ ข้าวต้ม โจ๊ก เน้นอาหารจำพวกแป้ง มีโปรตีนเล็กน้อย หลีกเลี่ยงอาหารจำพวกผักและผลไม้ เด็กสามารถดื่มนมได้ ไม่ควรเจือจางนม อาจพิจารณาเปลี่ยนนมเป็นนมสำหรับเด็กท้องเสีย ส่วนเด็กที่ดื่มนมแม่สามารถให้นมแม่ต่อไปได้ตามปกติ

• ห้ามใช้ยาลดอาการถ่ายเหลวกับเด็กอายุน้อยกว่า 12 ปี

• ไม่แนะนำให้ใช้ยาที่มีฤทธิ์ดูดซับ เช่น Kaolin กับ pectin ซึ่งไม่ช่วยลดระยะเวลาหรือความรุนแรงของอาการท้องเสีย ไม่ลดปริมาณการสูญเสียสารน้ำและเกลือแร่ และ activated charcoal หรือที่มักเรียกกันว่า ผงถ่าน ซึ่งแม้มีความสามารถในการดูดซับสูงมาก แต่ประสิทธิภาพในการรักษาอาการท้องเสียไม่แน่นอน

• ไม่แนะนำให้ใช้ยาปฏิชีวนะทุกชนิดในการรักษาเนื่องจากไม่ใช่โรคท้องเสียเฉียบพลันที่เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย

อย่างไรก็ตาม คุณพ่อคุณแม่จะต้องสังเกตว่าลูกน้อยยังคงรู้สึกตัว เล่นได้ปกติ และไม่ซึม และอาการถ่ายเหลวค่อยๆ ดีขึ้น หากเด็กที่มีอาการท้องเสียไม่สามารถดื่มน้ำเพียงพอ อุจจาระมีมูกเลือด มีอาการขาดน้ำอย่างมาก มีอาการหอบเหนื่อย ซึม ปัสสาวะน้อย ไข้สูง หรืออาการท้องเสียไม่หายภายใน 4-5 วัน ควรพาไปพบแพทย์

ยิ่งไปกว่านั้นหากเมื่อใดที่ลูกน้อยถ่ายเหลวเป็นน้ำมากถึง 7-8 ครั้งต่อวัน พร้อมกับอาเจียนมากถึง 7-8 ครั้งต่อวัน และมีไข้ที่อาจสูงถึง 39 องศาเซลเซียส ทั้ง 3 อาการที่เกิดขึ้นเป็นสัญญาณบ่งบอกว่าเด็กอาจติดเชื้อไวรัสโรต้าซึ่งสามารถนำไปสู่ภาวะขาดน้ำรุนแรงจนต้องเข้าโรงพยาบาลเพื่อนอนพักรักษาตัวได้ ซึ่งในกรณีนี้เด็กจะได้รับยาแก้อาเจียนและยาลดอาการถ่ายเหลวเพิ่มเติมเพื่อไม่ให้เกิดภาวะขาดน้ำจนเกิดอันตรายค่ะ

ที่มาบทความ : สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย คลินิกจุฬาคิดส์คลับ
คู่มือการดำเนินงานโครงการโรงพยาบาลส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล. (Rational Drug Use)
ที่มาภาพประกอบ : http://www.childanddevelopment.com